Ideahs

A importancia de Portomarín como conxunto histórico e patrimonial foi avalada pola temperá declaración da igrexa de San Nicolás como Monumento Histórico-Artístico en 1931, e de todo o pobo como Conxunto Histórico en 1946, unha das primeiras declaracións oficiais deste tipo en España que engloba un asentamento na súa totalidade.Tratábase dun ben único, con características especiais, tanto urbanas como arquitectónicas, que hoxe, desgraciadamente, perdeuse. En 1963, o antigo pobo asolagouse despois da construción da presa de Belesar, un proxecto hidroeléctrico a gran escala que desprazou de xeito traumático á poboación a un novo pobo construído preto. Este foi un caso único na Península Ibérica e o exemplo máis brutal dos efectos do desarrollismo económico promovido polo réxime ditatorial de Franco. Hai que destacar que o antigo pobo de Portomarín atopábase no roteiro principal que tomaban os peregrinos que viaxaban a Compostela. Este roteiro principal, o Camiño de Santiago, foi recoñecido oficialmente como parte do patrimonio histórico de España en 1962, designada como o primeiro Itinerario Cultural Europeo en 1987 e rexistrada como Patrimonio da Humanidade pola UNESCO en 1993.

O proxecto Portomarín Virtual forma parte dunha liña máis ampla de investigación sobre arquitecturas e patrimonio perdidos en Galicia (España), levada a cabo entre 2015 e 2023 polo grupo de investigación IDEAHS -antigo grupo HAAYDU-, ao que pertencen os investigadores deste proxecto: Julio Vázquez Castro e Jesús Ángel Sánchez García.

Os nosos obxectivos principais co proxecto de investigación foron:

• Investigar o patrimonio dun sitio histórico lamentablemente perdido.
• Crear un novo rexistro histórico e científico para salvagardar a memoria do pobo e deixar un relato fiel do que foi, nun momento en que aínda hai testemuños directos de antigos habitantes.
• Rexistrar os recordos dos últimos habitantes que pasaron a súa infancia e mocidade no pobo asolagado para recuperar a memoria tanto persoal como colectiva.

Portomarín Virtual foi recoñecido co Premio á Mellor Ferramenta, Recurso ou Infraestrutura Desenvolvida en 2023 pola Sociedade Internacional de Humanidades Dixitais no Mundo Hispánico (HDH, 2024) e en 2025 foi seleccionado dentro do programa marco de Europeana e o programa europeo de subvencións “Data Sinergy“, para formar parte do “3DBigSpace Project”, coordinado pola Time Machine Organisation (TMO).