Ideahs

ARSOGAL propón estudar a historia da arquitectura en Galicia desde a perspectiva das obras proxectadas, pero non construídas. A referencia a unhas arquitecturas soñadas delimita o ámbito dunhas obras que, aínda gozando de plena entidade artística por si mesmas, foron só parcialmente plasmadas, limitándose ao ámbito proxectual, ou ben a unhas obras iniciadas, pero nunca concluídas.

Os materiais nos que o equipo se propón indagar son proxectos, entendendo niso calquera aproximación teórica ou práctica -xa gráfica, textual ou material- encamiñada á culminación dunha obra, tanto na escala do edificio singular como na do urbanismo. A etiqueta de errados abarca a variedade de causas que conducen, en procesos de rapidez e conflitividade diversas, ao abandono das intencións iniciais.

Aínda que se marca como obxectivo prioritario analizar e valorar en si mesmos estes plans e proxectos, a natureza multicausal do seu fracaso é obxecto tamén do máximo interese pola posibilidade que brinda de interpretar as obras no marco das relacións socioeconómicas, políticas e culturais da súa época, poñendo aos seus actores no centro do foco. Será clave categorizar as causas do fracaso destes proxectos de arquitecturas e reformas en cidades, indagando en razóns económicas, políticas, intereses de certos grupos e corporacións, episodios de crises e cambios de paradigmas.

A referencia ao pensamento utópico conecta así co compoñente ideolóxico dos autores e promotores (con especial atención ao papel da muller), onde se pode rastrexar unha relevante constelación de intereses, crenzas, valores e ambicións persoais e colectivas que é preciso relacionar coa historia das mentalidades, fenómenos de longo percorrido cuxas obras, a pesar do seu desaxuste coas posibilidades reais da época en que se expoñen, adoitan reverberar durante xeracións, condicionando non poucas veces o urbanismo posterior. Os límites cronolóxicos deste proxecto abarcan desde o século XIII ata o pasado recente, concretamente o ano 2010.

O fito que marca o arranque das nosas pescudas sitúase na cabeceira gótica que promove para Santiago de Compostela o arcebispo Juan Arias; pola súa banda, o peche cronolóxico do ano 2010 poñémolo en relación cos efectos da crise que se inicia en 2008, que pon fin a un período de notable febre construtiva e de ambiciosas propostas arquitectónicas, incluídos algúns excesos de macroproxectos alimentados por unha concepción política e económica do urbanismo amplamente cuestionada nos últimos anos.

Ao interese que ofrece en por si o estudo conxunto da arquitectura non construída debe sumarse a posibilidade de achar múltiples vínculos coa realidade actual das nosas cidades, tanto na súa conformación física como en múltiples facetas da cultura. Aspírase con iso a alcanzar unha visión global dun fenómeno ligado coa memoria e as aspiracións colectivas, contribuíndo con iso á protección patrimonial dos seus soportes materiais. Por outra banda, o feito de que nunca fose abordado un estudo desta índole para Galicia e que todos os estudos previos respecto diso insíranse en traballos e visións parciais reforzan o interese dun exame global do fenómeno da arquitectura de papel ou soñada no ámbito galego.